Özel gereksinimi olan çocuk sahibi aileler günlük hayatta sosyal, ekonomik, psikolojik birçok sorunla yüzleşmek durumunda kalmaktadır.

Bu sorunlardan bazıları; maddi sorunlar, toplumun bakış açısından rahatsız olma, çevreleri ile iletişim kurmakta güçlük çekme, çocuğa ilişkin sürekli yaralanma/kaza korkusu yaşama, çocuğun geleceğinden kaygı duyma, çocuklarının engeli nedeniyle suçluluk duygusu yaşama, tedavi sürecinde zorlanma ve çevrelerinden sosyal destek görmemedir.(Altuğ-Özsoy, Özkahraman ve Çallı,2006; Ayyıldız, Konuk Şener, Kulakçı ve Veren, 2012; Karadağ, 2009; Kurt ve diğ., 2008)

Bu sorunların çocukların özel gereksinimli olmasından ziyade toplumun tutum ve uygulamalarının durumu dezavantaja dönüştürmesinden kaynaklandığı düşünülmektedir. Özel gereksinimi olan bireyler ve onların aileleri toplumda dezavantajlı durumda kalmaktadırlar.

Anne babaların, çocuklarına yönelik çevreden gelen tepkilerden kaçınmak adına toplum içinde yer almaktan kaçındıkları yönünde araştırma bulguları mevcuttur.( Aktürk, 2012; Özbulut ve Özgür-Sayar,2009)

Toplumdan uzak duran anne babalar ve özellikle anneler desteksiz kalmakta kendilerini yalnız ve çaresiz hissetmektedir. Birinci derece bakım veren genellikle anne olunca, bu durumdan en çok etkilenen de yine anne olmaktadır. Babalar da bu durumdan etkilenmekle beraber anneye göre daha çok sosyalleşmekte daha çok sosyal destek alabilmektedir.

Anneler çoğu durumda çocuklarını kimseye emanet edememekte zorunlu durumlarda işlerini çocuklarını da beraberlerinde götürerek halletmek durumunda kalmaktadırlar. Kendilerine zaman ayırabildiğini söyleyen çok az sayıda velimiz mevcuttur. Özellikle akrabalarından destek görmek istediklerini belirten anneler istenen desteği alamadıklarında hayal kırıklığı yaşamakta bir süre sonra durumu kabullenip kabuklarına çekilmektedirler. Ebeveynlere psikolojik desteğin verilmesi gerektiği su götürmez bir gerçektir.

Özel gereksinimi olan bireylerin velileri toplumsal alanda kendilerine yöneltilen bakışlardan ve çocuklarının yetersizliklerini sürekli açıklamak zorunda kalmalarından çok yorulduklarını bu yüzden dışarıya çıkmak veya yabancı insanlarla tanışmak ya da sosyalleşmek istemediklerini hatta çoğu zaman bunu isteseler bile mümkün olmadığını belirtmektedirler.

Aileler toplumda hissettikleri dışlanma sebebiyle kendileri gibi özel gereksinimli çocuk sahibi ailelerle sosyalleştiklerini kendilerini ancak onların anlayabileceklerini ve sadece bu ailelerin yanlarında kendilerini normal ve rahat hissedebildiklerini ifade ediyorlar.

Gerekli durumlarda çocuklarını bırakabilecekleri bir yerin olmadığını olsa bile güvenemeyeceklerini ifade eden veliler de bulunmaktadır.

Ekonomik koşullarda bu süreçte aileleri zorlamaktadır. Özel gereksinimli çocuğa sahip olmanın, ekonomik olarak ailelerin masraflarını diğer ailelere göre 4-5 kat artırdığı bilimsel çalışmalarla desteklenmiştir. (Kurt ve diğ., 2008; Öztürk, 2011)

Aileler çocuklarıyla kamusal alanlara girmekten kaçınmak; varsa çocuğu özel araçla götürüp getirmek, toplu taşıma araçlarını kullandıklarında otobüsün en arkasına oturmak ya da çocuklarını cam kenarına oturtup çevredeki insanlardan uzak tutarak; çocuklarla çıkmaktansa ev dışında halledilecek işleri ebeveynlerden birinin üstlenerek yapması… Bunları çocuklarını daha kolay kontrol edebilmek ve toplumda dikkat çekmemek için yaptıklarını söylemişlerdir.

Aileler bir anlamda toplumun içinde görünmez olmaya çalışmaktadırlar. Bununla birlikte, aileler çocuklarının bakımı ile ilgili yaşadıkları sorunları gizlediklerini de ifade etmişlerdir.

Bu durum bir yerde aileleri öğrenilmiş çaresizliği deneyimlemelerine yol açmakta ve sorunları için destek ve çözüm arama konusunda onları isteksiz hale getirmektedir. (Yüksel, Tanrıverdi., 2019)

Osmaniye Özel Eğitim ve Rehabilitasyon merkezi personelleri olarak biliyoruz ki öğrencilerimiz kadar velilerimiz de bazen zorlanıyorlar ve desteğe ihtiyaç duyuyorlar. Bu konuda destek vermeye gayret ediyor ve bir nebze de olsa yalnız hissetmemenizi sağlamak için elimizden geleni yapıyoruz.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

KAYNAKÇA:

Aktürk, Ü. (2012). Engelli çocuğu olan anne- babaların kaygı düzeyi ve başa çıkma stratejilerinin değerlendirilmesi( yayımlanmamış yüksek lisans tezi) İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Malatya.

 

Altuğ- Özsoy, S., Özkahraman, Ş., ve Çallı, F. (2006). Zihinsel engelli çocuk sahibi ailelerin yaşadıkları güçlüklerin incelenmesi. Aile ve Toplum, 8(3), 69-77.

 

Kurt, A. S., Tekin, A., Koçak, V., Kaya, Y., Özpulat, Ö., ve Önat, H. (2008). Zihinsel Engelli Çocuğa Sahip Anne Babaların Karşılaştıkları Güçlükler 17 (3), 158-163

 

Yüksel, Tanrıverdi., (2019) Özel Gereksinimli Çocuğa Sahip Olan Ailelerin Yaşadıkları Sosyal Sorunlar ve Baş Etme Yolları.