GÖRME YETERSİZLİĞİ
Görme yetersizliği nedir, kısaca tanıyalım:
‘’Görme gücünün kısmen ya da tamamen kaybından dolayı özel eğitim ve destek eğitim hizmetine ihtiyacı olan birey.’’ (1)
Eğitsel olarak hiç görmeyen (kör) ‘’Bireyde ağır derecede görme keskinliği kaybının olması, akademik faaliyetlerde dokunsal-işitsel materyallere gereksinim duyması ve görme duyusunu öğrenme amacıyla kullanamaması, buna bağlı olarak dokunsal alfabeyle (Braille) okuyarak ve sesli (konuşan) kitaplar ile dinleyerek eğitim öğretimini sürdürebilmesi’’; az gören ‘’Bireyin büyük puntolu ya da normal puntolu yazılı materyalleri büyüteçler yardımı ile okuyabilmesi ayrıca gözlük gibi yardımcı araç gereçlere, aydınlatma gibi çevresel düzenlemelere gereksinim duyması ve görme duyusunu öğrenme amacıyla kullanabilmesi’’ şeklinde tanımlanır. (2)
Görme duyusu öğrenme yaşantılarının edinilmesinde başat rol oynar. Bilgilerimizin yaklaşık %80-85’ini görme kanalı aracılığıyla elde ederiz. (3) Dolayısıyla görme duyumuzdaki yetersizlik veya bozukluk öğrenme düzeyini etkileyebilir.
Görme yetersizliğinin nedenleri nelerdir?
Görme yetersizliğinin nedenlerine göz enfeksiyonlarını, doğuştan anomaliyi, retina bozukluklarını, merkezi sinir sisteminden kaynaklanan hasarları gösterebiliriz. Bunun yanında optik sinir bozulmaları, kortikal bozukluklar, kırma kusurları, optik sinir atrofisi, albinizm, viral enfeksiyonlar ve bazı ilaçlar da görme kusurlarına yol açabilir.
Görme yetersizliğine sebep olan faktörleri üç başlıkta toplayabiliriz: Doğum öncesi, doğum sırası ve doğum sonrası.
Doğum öncesi faktörlere, kalıtımsal hastalıkları, kan uyuşmazlığını, akraba evliliklerini, görme sisteminde oluşan bozuklukları, annenin hamileyken geçirdiği hastalıkları; doğum sırası faktörlere, doğumun zor geçmesini, doğum anı travmalarını, erken doğumu(prematüre) ve bulaşıcı hastalıkları; doğum sonrası faktörlere, kaza ve yaralanmaları, bebeğin geçirdiği ateşli hastalıkları örnek gösterebiliriz.
Bunların yanı sıra görme sisteminde herhangi bir sorun olmamasına rağmen ortaya çıkan görme yetersizlikleri de vardır.
...
Görme yetersizliği yaşayan bireyler günlük hayatta bilgi, beceri ve davranış kazanımında zorluklar yaşar. Bu zorlukları aşabilmek etkili öğretimler sayesinde mümkün görünmektedir. Osmaniye Özel Şirinler Özel Eğitim ve Rehabilitasyon merkezi olarak bunun için öncelikle öğrencimizin gereksinimlerini belirlemekle başlarız. Üstün ve zayıf yanlarını değerlendirmeye katarız.
Bilişsel Gelişim:
Görme yetersizliği olan çocuklar bilişsel gelişim alanında sorun yaşayabilirler. Dil ve sosyal gelişim bilişsel gelişimle paralel olduğu için bu sorunlar dili ve sosyal gelişimi de etkileyecektir.
Yetersizlik sebepli uyarıcı eksikliği, görsel girdinin çok sınırlı olması, yaşantı eksikliği bu sorunlara kaynaklık eder.
Bilişsel gelişimde okul öncesi dönem hayati önem taşır. Bu dönemde görsel olarak alınan bilgiler önemli rol oynar.
Bizler, Şirinler Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi olarak bu dönemde de çocuklara küçük örnekler sunmaktan ziyade onları gerçek nesnelere yöneltmenin daha yerinde olacağını düşünmekteyiz. Bu sayede çocuklarımızın eğitim ortamlarımızda daha gerçekçi yaşantılar elde etmesini sağlamaya gayret ederiz.
Akranları için basit bir eylem, görme yetersizliğine sahip çocuklarımız için karmaşık ve zor olabilmektedir. Bu durum çocuğun sürece dâhil olamamasına ve akranlarına kıyasla zihinsel şemalarının yavaş gelişmesine sebep olabilir. Görme yetersizliği olan çocuklara bir beceri, davranış, kazanım öğreteceğimiz zaman her bir hedefin fiziksel olarak öğretmemiz gerekebilir. Bu çocukların algısal becerilerinin de desteklenmesi gerekir
Sevgili velilerimiz unutmamalısınız ki, bu dönemde sağlayacağınız zengin uyaranlar sayesinde çocuğunuzun bilişsel alanını desteklemeniz mümkün.
…
Dil gelişimi:
Bunlara ek olarak yaşamın ilk üç yılı dil gelişiminde kritik dönemdir. Öğrencilerimizin sınırlılıkları dikkate alındığında bu dönemin etkili ve verimli geçirilmesi gerekmektedir.
Sayın velilerimiz çocuğunuzla konuşurken anlaşılır, kısa ve basit cümleler kurmaya özen gösterin. Özellikle kelimeleri net telaffuz etmek, canlı, coşkulu ve gerektiğinde abartılı bir ton kullanmak önemlidir.
Motor Gelişim:
Günlük hayattaki pek çok beceri taklit yoluyla kazanılır. Buradan hareketle en fazla sorun yaşanan alanın motor gelişim olduğunu söylemek yanlış olmaz. Görme yetersizliğine sahip çocukların motor gelişimleri taklit becerilerindeki eksiklik sebebiyle geride kalacaktır. İşitsel ve dokunsal ipuçları sağlayabilirsiniz. Harekete teşvik edecek oyunlar oynatabilir, kısa yürüyüşlere beraber çıkabilir, özerkliğini desteklemek için aşırı koruyucu hareketler yapmaktan kaçınabilirsiniz. Özellikle dokunsal gelişimini destekleyecek etkinliklerle motor gelişimini olumlu yönde etkileyebilirsiniz.
Kısacası görme yetersizliği olan çocuğun daha fazla desteğe, müdahaleye ve yaşantıya gereksinimi olacaktır. Paydaşların işbirliği sayesinde bu bireyler sosyal hayata adapte olup güzel işler başarabilirler.
Kaynakça:
- Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği (ÖEHY). (2018). T.C. Resmi Gazete, (30471), 7 Temmuz 2018, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/07/20180707-8.htm.
- Tuncer, T. (2005).Görme yetersizliği olan çocuklar. A. Ataman (Ed.), Özel gereksinimli çocuklar ve özel eğitime giriş içinde (s.291-309). Ankara: Gündüz.
- Ataman, A.(2012). Özel eğitime muhtaç olmanın nedenleri anlamı ve amaçları. A. Ataman (Ed.), Temel eğitim öğretmenleri için kaynaştırma uygulamaları ve özel eğitim içinde (s. 3-53). Ankara : Vize.
